Khmer	Pronunciation	English/Notes	#occ
ក្ដៅខ្លួន	kdav kluən	1. to have a fever 2. to burn, to be hot Notes: ជើង ដ	4/4

Link to overview page
Link to dictionary

Expressing concern for other people's welfare — Cultural note

ប្រេងកូឡាឬក៏ប្រេងខ្យល់គឺជាថ្នាំប្រចាំគ្រួសារនៅប្រទេសកម្ពុជា។ គេលាបវានៅពេលចុកពោះ ឈឺក្បាល ឈឺសាច់ដុំ មូសខាំ វិលមុខ រួយជើង ហើមពោះជាដើម។ អាការៈមានដូចជា ក្ដៅខ្លួន មានអារម្មណ៍រងា អស់កម្លាំង គឺជាអាការៈគេហៅថា ខ្យល់។ កោសខ្យល់គឺជាវិធីព្យាបាលដោយប្រើសេនកោសលើខ្នងឬក ដែលមានលាបប្រេងកូឡាដើម្បីព្យាបាលអាការៈខ្យល់។

Expressing concern for other people's welfare — Dialogue 2

តារា៖ អាឡូ លីដា ថ្ងៃនេះខ្ញុំអត់បានទៅជប់លៀងខួបកំណើតលីដាអេ៎ណា។ សុំទោស។
លីដា៖ ម៉េចចឹង? តារារវល់អ៎? ឬក៏ឈឺ?
តារា៖ ហ្នឹងហើយ លីដា ខ្ញុំអត់សូវស្រួលខ្លួន។ រៀងចង់ក្អួត ហើយក្ដៅខ្លួនអស់កម្លាំង។
លីដា៖ ហ្នឹងអ៎? ទៅពេទ្យនៅ?
តារា៖ ចាំមើលម៉ាសន្ទុះទៀតសិន។ បើនៅអត់បាត់ ចាំទៅហ្វាម៉ាស៊ីទិញថ្នាំ។
លីដា៖ អត់ទេ! កុំចាំ ត្រូវទៅឥឡូវហ្នឹង។ ទុកយូរអត់បានអេ៎។ កុំសម្ងំអីចឹង។
តារា៖ អត់មានកម្លាំងទៅអេ៎។ រកឲ្យគេជួយកោសខ្យល់ចេញសិន។

Rainy Season (Sakanan) — 09

បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ៩ នៅក្នុងរូបភាពទី ៩ យើងឃើញថាមេឃភ្លៀង យើងឃើញមានក្មេងប្រុសចំនួនពីរនាក់ កំពុងតែរត់លេងកាត់ភ្លៀង។ អញ្ចឹងជាទូទៅ ក្មេងៗគឺគាត់ចូលចិត្តលេងទឹកភ្លៀង។ គាត់រត់ ចូលចិត្តលេងងូតទឹកភ្លៀង ដោយគាត់ប្រលែងគ្នានៅក្រោមទឹកភ្លៀង។ អញ្ចឹងយើងឃើញនៅក្នុងរូបភាពនេះ ជាក់ស្ដែងនៅក្នុងរូបភាពនេះ គឺមានក្មេងប្រុសពីរនាក់ កំពុងតែដេញចាប់គ្នានៅក្រោមទឹកភ្លៀង ដោយពួកគេទាំងពីរអ្នកគឺប្រលែងគ្នាលេង បានន័យថារត់ប្រលែងគ្នានៅក្រោមទឹកភ្លៀង ដោយពួកគេអត់មានពាក់អាវនោះទេ។ អញ្ចឹងក្មេងប្រុសដែលនៅខាងមុខ គឺគាត់ស្លៀកខោជើងខ្លីពណ៌ស អត់មានពាក់អាវនោះទេ ហើយគាត់រត់បណ្ដើរ គាត់ងាកក្រោយបណ្ដើរ ដោយយើងឃើញគាត់កំពុងតែរត់ ហើយដៃទាំងពីររបស់គាត់គឺបោះទៅមុខ ប៉ុន្តែមុខរបស់គាត់គឺងាកមកក្រោយ ដោយសម្លឹងមើលក្មេងប្រុសម្នាក់ទៀត ដែលស្លៀកខោជើងខ្លីពណ៌ទឹកក្រូច ក៏ប៉ុន្តែគាត់ក៏អត់មានពាក់អាវដែរ។ អញ្ចឹងក្មេងប្រុសដែលស្លៀកខោជើងខ្លីពណ៌ទឹកក្រូច កំពុងតែរត់ដេញចាប់ក្មេងប្រុសដែលស្លៀកខោពណ៌ស គឺពួកគេកំពុងតែរត់ប្រលែងគ្នាលេងនៅតាម នៅក្រោមទឹកភ្លៀង។ អញ្ចឹងជាទូទៅក្មេងៗគឺគាត់ ឲ្យតែមានមេឃភ្លៀង អញ្ចឹងពួកគាត់ឲ្យតែមានមេឃភ្លៀង គឺពួកគាត់ចូលចិត្តងូតទឹកភ្លៀងខ្លាំងណាស់ ដោយសារតែវាសប្បាយ គាត់គិតថាសប្បាយ អញ្ចឹងគាត់តែងតែរត់លេងនៅក្រោមទឹកភ្លៀង រត់ប្រលែងគ្នា ក៏ប៉ុន្តែមេឃភ្លៀង គឺអត់សូវល្អនោះទេ ប្រសិនបើយើងត្រូវទឹកភ្លៀងយូរ វាអាចធ្វើឲ្យយើងឈឺបាន អញ្ចឹងវាអាចធ្វើឲ្យយើងផ្ដាសាយ វាអាចធ្វើឲ្យយើងក្ដៅខ្លួន ឬក៏អាចធ្វើឲ្យយើងហៀរសំបោរបាន ប្រសិនបើយើងត្រូវទឹកភ្លៀងយូរ។ ដូច្នេះយើងអត់ត្រូវងូតទឹកភ្លៀងនោះទេ នៅពេលដែលមានមេឃភ្លៀង។

Rainy Season (Sakanan) — 13

បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ១៣ នៅក្នុងរូបភាពទី ១៣ យើងឃើញមានមូសមួយ អញ្ចឹងសត្វមូសគឺជាសត្វមួយ ដែលជាសត្វល្អិតមួយ ដែលមានគ្រោះថ្នាក់ ដោយវាអាចចម្លងជំងឺផ្សេងៗមកដល់មនុស្សបាន ដូចជាមូសយើងឃើញមានពីរប្រភេទ គឺជាមូសខ្លា និងមូសដែកគោល។ អញ្ចឹងមូស ភាគច្រើនដែលមកខាំមនុស្ស គឺជាមូសញី។ អញ្ចឹងមូសខ្លាញី ឬក៏មូសដែកគោលញី ដោយមូសឈ្មោលគឺវាអត់ខាំមនុស្សទេ មូសឈ្មោលគឺវាបឺតលំអងផ្កា ក៏ប៉ុន្តែមូសញី គឺវាខាំមនុស្សបឺតយកឈាម។ អញ្ចឹងជាទូទៅមូសគឺតែងតែបង្កឲ្យមានជំងឺផ្សេងៗ ដូចជាជំងឺគ្រុនឈាម និងជំងឺគ្រុនចាញ់ជាដើម ដោយមូសខ្លា គឺបង្កឲ្យមានជំងឺគ្រុនឈាម ដែលមូសដែកគោល គឺមាន បង្កឲ្យមានជំងឺគ្រុនចាញ់។ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពទី ១៣ យើងឃើញមានមូសមួយ ដែលមូសនោះគឺយើងឃើញមានជើងវាវែងៗ ជើងវែងៗចំនួនបួន ចំនួនប្រាំបី អញ្ចឹងជើងមូសគឺមានចំនួនប្រាំបី ហើយវែងៗ ហើយនៅលើខ្នងរបស់វាគឺមានស្លាបពីរ អញ្ចឹងវាមានស្លាបចំនួនពីរនៅលើខ្នងសម្រាប់ហោះហើរ ហើយមាត់របស់វាគឺមានចំពុះមួយ ចំពុះ ឬក៏ម្ជុលមួយសម្រាប់បឺតឈាមមនុស្ស នៅពេលដែលវាខាំ។ អញ្ចឹងមូសគឺមានខ្លួនបង្កង់ៗ ហើយមូសខ្លា គឺវាតែងតែខាំមនុស្សនៅពេលថ្ងៃ។ អញ្ចឹងពេលថ្ងៃ ប្រសិនបើយើងគេង នៅកន្លែងណាដែលអត់មានពន្លឺចេញចូលគ្រប់គ្រាន់ នោះមូសនឹងខាំយើងបាន ដោយនៅពេលដែលយើងគេងនៅកន្លែងអត់មានពន្លឺ ហើយយើងអត់បានពាក់អាវដៃវែង ខោជើងវែងនោះទេ អញ្ចឹងមូសខ្លាអាចខាំយើង ហើយអាចចម្លងជំងឺគ្រុនឈាមបាន។ អញ្ចឹងជំងឺគ្រុនឈាម នៅពេលដែលយើងព្យាបាលអត់ទាន់ វាអាចធ្វើឲ្យយើងមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត ដែលយើងអាចស្លាប់បាន ដោយសារតែយើងអត់បានព្យាបាលអត់ទាន់ពេលវេលា។ អញ្ចឹងនៅពេលថ្ងៃយើងត្រូវពាក់អាវដៃវែង ខោជើងវែង ហើយត្រូវនៅកន្លែងដែលមានបន្លឺចេញចូលគ្រប់គ្រាន់ ព្រោះប្រសិនបើអត់មានពន្លឺទេ មូសខ្លាអាចខាំយើងបាន។ ហើយមូសខ្លា គឺភាគច្រើនគឺខាំតែពេលថ្ងៃតែប៉ុណ្ណោះ ចំណែកឯពេលយប់ គឺមានមូសដែកគោល អញ្ចឹងមូសដែកគោលចូលចិត្តខាំមនុស្សនៅពេលយប់។ ហើយនៅពេលដែលមូសដែកគោលខាំ គឺយើងអាចឆ្លងជំងឺគ្រុនចាញ់បាន។ អញ្ចឹងគ្រុនចាញ់វាអាចធ្វើឲ្យយើងរងា និងក្ដៅខ្លួន ហើយអាចធ្វើឲ្យយើងស្លាប់បាន ប្រសិនបើយើងព្យាបាលអត់ទាន់ពេលវេលានោះទេ។ អញ្ចឹងជាទូទៅ ទាំងពេលថ្ងៃនិងពេលយប់ យើងត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ននៅក្នុងខែវស្សា ព្រោះខែវស្សា គឺជាខែដែលមានទឹកដក់ច្រើន អញ្ចឹងនៅពេលដែលមានទឹកដក់ មូសអាចពងនៅក្នុងទឹកដក់នោះ ដែលទៅជាដង្កូវទឹក អញ្ចឹងនៅពេលដែលដង្កូវទឹកនៅក្នុងទឹកបានមួយសប្តាហ៍ ឬក៏រយៈពេល ៧ ថ្ងៃ នោះដង្កូវទឹកនឹងញាស់ទៅជាមូស ដូច្នេះមូសអាចនឹងខាំយើងបានគ្រប់ពេល។ ដូច្នេះនៅក្នុងរដូវវស្សា យើងត្រូវតែប្រុងប្រយ័ត្ន យើងត្រូវពាក់អាវវែង អាវដៃវែង ខោជើងវែង ហើយនៅកន្លែងដែលមានពន្លឺគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីចៀសវាងកុំឲ្យមូសខាំ។