Khmer	Pronunciation	English/Notes	#occ
ក្លាយ	klaay	1. to change (into), become, transform (into) 2. to alter/transform something 3. to be changed 4. to be false, fake, counterfeit 5. impure, adulterated	7/6

Link to overview page
Link to dictionary

Expressing anger — Cultural note

នៅខ្មែរ ពេលទៅផ្សារទិញទំនិញនៅពេលព្រឹក គេហាមមិនឲ្យតថ្លៃច្រើនឬសួរតម្លៃហើយមិនទិញ។ បើយើងធ្វើដូចនោះ អ្នកលក់នឹងខឹងហើយអាចស្ដីឲ្យ ព្រោះគេជឿថា ការលក់ដំបូងនៅពេលព្រឹក គឺសំខាន់ណាស់ បើពេលព្រឹកលក់មិនបាន នោះគឺលក់មិនដាច់មួយថ្ងៃពេញតែម្ដង។ គេប្រើពាក្យថា កៅឆាយ ជាពាក្យក្លាយពីចិន មានន័យថា ការទិញឬលក់នៅពេលចាប់ផ្ដើមដំបូង។

Rice (Sakanan) — 12

បន្ទាប់មករូបភាពទី ១២ នៅក្នុងរូបភាពទី ១២ យើងឃើញ បន្ទាប់ពីគេកិនស្រូវហើយ ស្រូវនោះនឹងក្លាយទៅជាអង្ករ អញ្ចឹងអង្ករគឺមានពណ៌សដែលខុសពីស្រូវ ដោយស្រូវគឺមានពណ៌មាស ដោយសារតែសំបករបស់អង្ករគឺមានពណ៌លឿង ដូច្នេះនៅពេលដែលអង្ករមិនទាន់បានបកសំបកចេញគេហៅថាស្រូវ នៅពេលដែលគេបកសំបកចេញរួចហើយ គឺគេហៅថាអង្ករ អញ្ចឹងអង្ករគឺមានពណ៌ស ដូច្នេះនៅក្នុងរូបភាពទី ១២ គឺយើងឃើញគេកំពុងតែយកចានមួយចូកអង្ករចេញពីក្នុងបាវ អញ្ចឹងចានមួយ គឺយើងឃើញមានដៃមួយកំពុងតែកាន់ចានពណ៌ខៀវ ហើយចូកអង្ករពណ៌សចេញពីក្នុងបាវពណ៌លឿងមួយ អញ្ចឹងគេចូកអង្ករ ដើម្បីយកទៅប្រើប្រាស់ដូចជាដាំបាយ ឬក៏ដាំបបរផ្សេងៗ អញ្ចឹងរូបភាពនេះ គឺគេកំពុងតែវាល់អង្ករចេញពីក្នុងបាវដើម្បីយកទៅដាំបាយ។

Rice (Sakanan) — 14

បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ១៤ នៅក្នុងរូបភាពទី ១៤ យើងឃើញ បន្ទាប់ពីយើងវាល់អង្ករចាក់ចូលទៅក្នុងឆ្នាំងរួចរាល់ហើយ គឺគេចាក់ទឹកចូលទៅក្នុងឆ្នាំងផងដែរ អញ្ចឹងដើម្បីដាំបាយ ឬក៏ដាំបបរ គឺយើងត្រូវការអង្ករ និងត្រូវការទឹក អញ្ចឹងបន្ទាប់ពីគេដាក់អង្ករចូលក្នុងឆ្នាំ គេត្រូវចាក់ទឹកល្មមចូលទៅក្នុងឆ្នាំងបាយនោះផងដែរ ដើម្បីដាំ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពទី ១៤ នេះ គឺយើងឃើញ យើងឃើញគេកំពុងតែចាក់ទឹកចូលទៅក្នុងឆ្នាំង ក្នុងកម្រិតបរិមាណមួយល្មមដើម្បីដាំបាយ បន្ទាប់មកទៀតគឺគេយកគម្របឆ្នាំងដើម្បីគ្រប ហើយគេយកឆ្នាំងនោះទៅដាក់នៅលើភ្លើង ឬក៏ដាក់នៅលើចង្ក្រាន អញ្ចឹងដើម្បីដាំបាយ គឺគេត្រូវការប្រើប្រាស់ភ្លើងចង្ក្រាន ដើម្បីដាំឲ្យក្ដៅផងដែរ អញ្ចឹងនៅពេលដែលយើងដាក់ទឹកលាយជាមួយអង្ករទៅក្នុងឆ្នាំង ហើយយកទៅដាក់នៅលើចង្ក្រានដែលមានភ្លើង នោះទឹកនឹងចាប់ផ្ដើមពុះ នៅពេលដែលទឹកចាប់ផ្ដើមពុះ អង្ករដែលនៅក្នុងឆ្នាំងនឹងចាប់ផ្ដើមរីក អញ្ចឹងយើងឃើញមានផ្សែងហុយចេញពីគម្របឆ្នាំងផងដែរ អញ្ចឹងនៅពេលដែលផ្សែងហុយ គឺមានន័យថាទឹកពុះ ឬក៏បាយពុះ អញ្ចឹងយើងត្រូវមើលថាតើអង្ករនោះរីកហើយឬនៅ នៅពេលដែលអង្កររីក គឺបានន័យថាវាក្លាយទៅជាបាយ អញ្ចឹងមុនពេលដែលដាំគឺយើងហៅថាអង្ករ នៅពេលដែលយើងយកទៅដាំជាមួយនឹងទឹក ហើយវារីកហើយ គឺយើងហៅថាបាយ ដូច្នេះនៅក្នុងរូបភាពទី ១៤ គឺគេកំពុងតែដាំបាយ ដោយយើងឃើញមានឆ្នាំងបាយកំពុងតែពុះ ហុយផ្សែងចេញទៅលើ បានន័យថាឆ្នាំងនោះកំពុងតែក្ដៅ ហើយបាយកំពុងតែពុះ។

Khmer New Year (Sakanan) — 12

នៅក្នុងរូបភាពទី ១២ នៅក្នុងរូបភាពទី ១២ យើងឃើញថា មានមនុស្សចំនួនពីរក្រុម ដែលក្នុងនោះមានប្រុសមួយក្រុម និងស្រីមួយក្រុម គាត់កំពុងតែលេងចោលឈូង អញ្ចឹងចោលឈូងគឺជាល្បែងប្រជាប្រិយរបស់ខ្មែរ ដែលគេតែងតែលេងនៅក្នុងពិធីចូលឆ្នាំថ្មី ដែលល្បែងនេះ គឺយើងលេងដោយចែកចេញជាពីរក្រុម គឺស្រីមួយក្រុមនិងប្រុសមួយក្រុម ដែល ហើយឈូង គឺគេធ្វើអំពីបាល់។ ឈូងគឺជាបាល់ក្រណាត់ បាទ ជាបាល់មួយដែលធ្វើអំពីក្រណាត់ ដែលក្រណាត់នោះ គឺយើងចងចេញជាបាល់ ហើយមានកន្ទុយមួយ យើងទុកកន្ទុយមួយសម្រាប់ចោល។ អញ្ចឹងខាងប្រុស នៅពេលនោះ គឺយើងឲ្យម្ខាងចោលបាល់ឈូងនោះ ហើយម្ខាងទៀតជាអ្នកចាប់ឈូង អញ្ចឹងនៅពេលដែលយើងចោល អ្នកខាងចាប់ត្រូវតែចាប់ឲ្យបាន បន្ទាប់ពីចាប់ហើយ យើងត្រូវគប់មករកអ្នកដែលចោលវិញ។ ប៉ុន្តែឈូងនោះ គឺមិន គប់និងចោលមិនមានគ្រោះថ្នាក់នោះទេ ព្រោះថាបាល់ដែលធ្វើពីក្រណាត់ ទោះជាប៉ះទង្គិច ក៏មិនមានការឈឺចាប់ ឬក៏មិនមានគ្រោះថ្នាក់ដែរ គឺគេលេងដើម្បីសប្បាយរីករាយ អញ្ចឹងហើយទើបគេធ្វើបាល់នោះអំពីក្រណាត់ ដូច្នេះវាមិនបង្កឲ្យមានផលប៉ះពាល់ ឬក៏មិនបង្កឲ្យមានរបួសនោះទេ។ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពនេះ យើងឃើញថា មានមនុស្សប្រុសមួយក្រុម បាទ គាត់កំពុងតែបោះឈូងទៅឲ្យខាងស្រី ចំណែកឯខាងស្រីមួយក្រុមនោះ គាត់កំពុងតែយកដៃ ដើម្បីចាប់ឈូង ដែលខាងប្រុសនោះគាត់បោះទៅ។ អញ្ចឹងការចោលឈូង គឺយើងមានលក្ខខណ្ឌគ្នា បាទ គឺប្រសិនបើយើងចោលឈូងទៅម្ខាងទៀតចាប់មិនបានទេ គឺម្ខាងនោះត្រូវតែច្រៀង ឬក៏រាំទៅតាមការចង់បានរបស់អ្នកចោលឈូង ឬក៏របស់អ្នកដែលឈ្នះ អញ្ចឹងនៅពេលដែលយើងចាប់ឈូងអត់បាន គឺយើងក្លាយដូចជាអ្នកចាញ់។

Khmer New Year (Sakanan) — 14

ចូលដល់រូបភាពទី ១៤ នៅក្នុងរូបភាពទី ១៤ គឺជាល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរមួយមុខទៀត គេហៅថាលេងចាប់កូនខ្លែង។ អញ្ចឹងលេងចាប់កូនខ្លែង គឺយើងត្រូវបែងចែកជាពីរក្រុម ដោយមួយក្រុមមានមនុស្សច្រើនអ្នក ឈរតម្រង់ជួរគ្នាដោយឱបចង្កេះគ្នាទៅវិញទៅមក។ អញ្ចឹងមួយក្រុមគឺឈរតម្រង់ជួរគ្នាដោយតោងចង្កេះគ្នាពីមុខទៅក្រោយ បាទ ហើយម្នាក់មួយក្រុមទៀតគឺមានសមាជិកតែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ ដោយគាត់ដើរតួជាខ្លែង ចំណែកឯមនុស្សមួយក្រុមដែលឈរតម្រង់ជួរគ្នាដើរតួជាមាន់ ហើយនៅខាងមុខគេគឺជាដើរតួជាមេមាន់ អញ្ចឹងខ្លែងត្រូវទៅសុំចាប់កូនមាន់ពីមេមាន់ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលខ្លែងទៅ ខ្លែងត្រូវច្រៀងសុំចាប់កូនខ្លែងពីមេមាន់ ហើយមេមាន់មិនព្រមនោះទេ ដោយមេមាន់ព្យាយាមការពារកូនមាន់នោះឲ្យខានតែងបាន។ អញ្ចឹងល្បែងនេះគឺយើងយកតម្រាប់ទៅតាមសត្វខ្លែង ហើយនិងសត្វមាន់ដែលជាសត្វរស់នៅនៅក្នុងស្រុកភូមិ ហើយសត្វខ្លែងតែងតែមកឆាបកូនមាន់យកទៅស៊ី ហើយមេមាន់តែងតែការពារកូនមាន់របស់គេ ដូច្នេះខ្មែរយើងក៏បានមើលសកម្មភាពរបស់សត្វទាំងពីរ ហើយក៏បង្កើតជាល្បែងនេះឡើង។ អញ្ចឹងនៅពេលនោះ ខ្លែងត្រូវតែព្យាយាម ធ្វើយ៉ាងណា ចាប់មនុស្សដែលនៅខាងក្រោយឲ្យបាន ហើយមេមាន់ព្យាយាមរត់ទៅបាំងខ្លែងដើម្បីកុំឲ្យចាប់កូនមាន់បាន។ អញ្ចឹងកូនមាន់ដែលនៅខាងក្រោយ ឬក៏មនុស្សដែលនៅខាងក្រោយ ត្រូវតែព្យាយាមរត់តាមមេមាន់ ដើម្បីកុំឲ្យខ្លែងចាប់បាន នៅពេលដែលខ្លែងចាប់បាននោះ កូនមាន់នោះនឹងក្លាយទៅជាចំណីរបស់ខ្លែង ហើយគេនឹងក្លាយទៅជាអ្នកចាញ់ បន្ទាប់មកអ្នកចាញ់នឹងត្រូវច្រៀង ឬក៏រាំទៅតាមអ្វីដែលអ្នកឈ្នះចង់បាន។ អញ្ចឹងល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរដែលលេងនៅក្នុងពិធីចូលឆ្នាំខ្មែរគឺមានច្រើនប្រភេទ មានដូចជាចោលឈូង បោះអង្គញ់ ចាប់កូនខ្លែង លាក់កន្សែងជាដើម។ ហើយល្បែងទាំងអស់នោះ ពុំមែនជាល្បែងស៊ីសងនោះទេ វាគឺជាល្បែងប្រពៃណី ឬក៏ល្បែងប្រជាប្រិយ ដែលប្រជាជនខ្មែរតែងតែលេងដើម្បីភាពសប្បាយរីករាយនៅក្នុងឱកាសពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី។ ហើយពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ប្រទេសកម្ពុជា តែងតែធ្វើឡើងនៅក្នុងខែមេសា បាទ ខែមេសាដែលជាខែប្រាំង ហើយយើងធ្វើឡើងនេះគឺនៅក្នុង ពេលដែលប្រមូលផលរួច អញ្ចឹងនៅពេលដែលប្រជាជនគាត់ប្រមូលផលស្រែចំការគាត់រួចរាល់ហើយ គាត់ក៏បានរៀបចំពិធីចូលឆ្នាំថ្មីនេះ ដើម្បីជួបជុំគ្នាសប្បាយរីករាយ និងដើម្បីអបអរនូវផលដំណាំ ដែលគាត់បានប្រមូលរួចរាល់ ដូច្នេះគឺយើងតែងតែប្រារព្ធពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីនៅក្នុងខែមេសា ដែលជាខែដែលប្រជាជនខ្មែរទាំងអស់ទូទាំងប្រទេស គាត់បានប្រមូលផលដំណាំគ្នារួចរាល់ បន្ទាប់មកប្រជាជនខ្មែរ គាត់ក៏បានជួបជុំគ្នា ដើម្បីលេងល្បែងប្រជាប្រិយ ក្នុងការកម្សាន្តនៅក្នុងភូមិរបស់គាត់ផងដែរ។

Rice (Sakanan) — 11

បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ១១ នៅក្នុងរូបភាពទី ១១ យើងឃើញមានត្បាល់មួយ អញ្ចឹងត្បាល់សម្រាប់បុកស្រូវ ដោយត្បាល់នោះគឺយើងឃើញជាត្បាល់ជាន់ ដោយយើងធ្វើអំពីឈើ ដោយត្បាល់នោះគឺមានសសរពីរដើម សសរពីរដើមនោះចោះដោយដែកមួយ ហើយមានសសរមួយទៀតនៅកណ្ដាល ដែលមានរាងវែងបន្តិចផ្ដេកទៅមុខ អញ្ចឹងសសរទាំងពីរ ទាំងបីនោះ ភ្ជាប់គ្នាដោយដែកមូលមួយនៅកណ្ដាល ហើយនៅពេលដែលយើងឃើញសសរផ្ដេកនោះ គឺមានចុងម្ខាង គឺមានបណ្ដូល ដូច្នេះគឺ បណ្ដូលនោះ គឺជា យើងហៅថាអង្រែសម្រាប់បុកស្រូវ អញ្ចឹងត្បាល់នេះគឺជាប្រភេទត្បាល់ជាន់ ហើយយើងជាន់នៅចុងម្ខាង ដើម្បីឲ្យចុងម្ខាងទៀតបះ ហើយនៅក្រោមត្បាល់ផ្ដេក ឬក៏ឈើផ្ដេកនោះ គឺយើងឃើញមានត្បាល់មួយ ដែលមានរាងប្រហោងកណ្ដាល ដូច្នេះយើងដាក់ស្រូវចូលទៅក្នុងប្រហោងកណ្ដាលនោះ ហើយយើងជាន់អង្រែ ដើម្បីបុកស្រូវឲ្យចេញជាអង្ករ នេះគឺជាវិធីបុរាណសម្រាប់ធ្វើការបកគ្រាប់ស្រូវ ដើម្បីយកអង្ករ គឺយើងហៅថាបុកស្រូវដើម្បីយកអង្ករ អញ្ចឹងវិធីបុរាណនេះគឺវាពិបាកនៅក្នុងការប្រើប្រាស់បន្តិច ដោយសារតែយើងត្រូវប្រើប្រាស់កម្លាំងច្រើន ដើម្បីបកគ្រាប់ស្រូវ ដើម្បីយកអង្ករពណ៌ស អញ្ចឹងដើម្បីមុននឹងបានអង្ករ គឺយើងត្រូវបុកស្រូវជាមុនសិន ដើម្បីឲ្យគ្រាប់ស្រូវទាំងនោះបែក ហើយចេញជាអង្ករមក ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះគឺគេប្រើម៉ាស៊ីន ដូចជាយើងឃើញនៅក្នុងរូបភាពទី ១១ ដដែល ដែលនៅខាងស្ដាំដៃ គឺជាម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ អញ្ចឹងនៅសម័យបច្ចុប្បន្ន គេលែងប្រើត្បាល់ជាន់ ឬក៏ត្បាល់បុកស្រូវទៀតហើយ ដោយសារតែវាយូរនិងពិបាក ហើយប្រើប្រាស់កម្លាំងច្រើន ដូច្នេះគេប្រើម៉ាស៊ីនដើម្បីកិនស្រូវតែម្ដង អញ្ចឹងយើងគ្រាន់តែចាក់គ្រាប់ស្រូវរបស់យើង ដែលហាលរួច ដែលហាលស្ងួតរួច ចូលទៅក្នុងម៉ាស៊ីន នោះម៉ាស៊ីននឹងចាប់ផ្ដើមកិន ហើយបំបែកគ្រាប់ស្រូវដោយបកគ្រាប់ស្រូវចេញជាអង្ករភ្លាមៗ អញ្ចឹងអង្ករគឺព័ទ្ធដោយគ្រាប់ស្រូវសំបកស្រូវ អញ្ចឹងនៅពេលដែលយើងបកសំបកស្រូវនោះចេញ នឹងមានអង្ករពណ៌សនៅក្នុងនោះ អញ្ចឹងនៅពេលដែលយើងចាក់គ្រាប់ស្រូវដែលស្ងួត ចូលទៅក្នុងម៉ាស៊ីន ម៉ាស៊ីននឹងធ្វើការបកគ្រាប់ស្រូវនោះឲ្យចេញជាអង្ករពណ៌សតែម្ដង គឺវាចំណេញពេល និងមិនសូវពិបាកដល់កម្លាំងមនុស្សផងដែរ ហើយសំបកស្រូវ ដែលបកចេញជាអង្ករហើយ វានឹងក្លាយទៅជាកន្ទក់ ដូច្នេះកន្ទក់គឺយើងអាចយកទៅចិញ្ចឹមសត្វផងដែរ ដូចជាសត្វជ្រូកគឺវាស៊ីកន្ទក់ ដែលជាសំបកស្រូវនោះឯង ហើយអង្ករគឺមនុស្សយកមកបរិភោគ ដូច្នេះនៅក្នុងរូបភាពទី ១១ គឺបង្ហាញអំពីការបកគ្រាប់ស្រូវពីវិធីបុរាណនិងវិធីសម័យ ដោយវិធីបុរាណ គេបកគ្រាប់ស្រូវ ដោយប្រើប្រាស់ត្បាល់បុកស្រូវ ឬក៏ត្បាល់ជាន់ រីឯសម័យ ឬក៏ពេលបច្ចុប្បន្ន គឺយើងប្រើប្រាស់ម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ ដូច្នេះការបកគ្រាប់ស្រូវគឺមានវិធីពីរ គឺប្រើប្រាស់វិធីបុរាណ និងប្រើប្រាស់វិធីសម័យ ឬក៏បច្ចុប្បន្ន ដោយប្រើប្រាស់ម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ។