Khmer	Pronunciation	English/Notes	#occ
សម្ដែង	sɑmdaəŋ	1. to express (an idea) 2. to show, display, demonstrate 3. to come into view 4. to act, perform, portray on the stage 5. to declare, proclaim 6. to publish, promulgate Notes: root: ស្តែង; ជើង ដ; also written សំដែង	11/10

Link to overview page
Link to dictionary

Expressing joy — Dialogue 3

នារី៖ កញ្ញា មើលអីហ្នឹង ជក់ម៉េះ? សើចផងអីផង។
កញ្ញា៖ រឿងនៀក វាល្អសើច! អ្នកសម្ដែងពូកែនិយាយកំប្លែង។
នារី៖ អីចឹងបានសើចអីសើចម៉េះ។

Offering food or drinks and declining such an offer — Cultural note

ពាក្យថា “ហៅគួរសម” ជាពាក្យដែលខ្មែរចូលចិត្តប្រើក្នុងន័យលេងសើច។ វាមានន័យថា ការហៅនរណាម្នាក់មកញ៉ាំអ្វីមួយ គឺមិនមែនចង់ឲ្យម្នាក់នោះមកពិតប្រាកដនោះទេ គឺគ្រាន់តែជាការសម្ដែងការគួរសមតែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះការដែលឃើញនរណាម្នាក់ពេលខ្លួនកំពុងញ៉ាំអ្វីមួយ គឺគួរតែបបួលគេមកញ៉ាំជាមួយជាការគួរសម ទោះជាដឹងថាអាហារមានតិច មិនអាចចែករំលែកឲ្យគេបានក៏ដោយ។

Expressing thanks 2 — Cultural note

នៅប្រទេសកម្ពុជាក៏ដូចជានៅប្រទេសផ្សេងៗដែរ គឺបុរសតែងតែស្ម័គ្រចិត្តចូលទៅជួយ នៅពេលឃើញស្ត្រីកំពុងធ្វើការងារធ្ងន់អ្វីមួយ ពីព្រោះបុរសមានកម្លាំងខ្លាំងជាងស្ត្រី។ ជនជាតិខ្មែរតែងតែចងចាំនិងឲ្យតម្លៃការជួយគ្នាទៅវិញទៅមកបានយូរអង្វែងណាស់។ ការជូនជាម្ហូបឬចំណីចំណុកបន្តិចបន្តួចជាញឹកញាប់ទៅអ្នកជិតខាងឬអ្នកធ្លាប់មានគុណ ទោះជាមិនមែនក្នុងឱកាសអ្វីជាពិសេសដ៏ដោយ គឺជាទម្លាប់របស់ជនជាតិខ្មែរដើម្បីសម្ដែងការអរគុណ។

Requesting and granting permission 2 — Cultural note

ការទិញអីវ៉ាន់នៅខ្មែររៀងពិបាកបន្តិច ព្រោះអ្នកលក់មិនសូវចង់ឲ្យភ្ញៀវប៉ះពាល់ ឬល ឬសាកល្បងទំនិញរបស់គេច្រើនទេមុននឹងទិញ។ បើភ្ញៀវទិញទំនិញនោះក្រោយពេលប៉ះពាល់ នោះមិនអីទេ ប៉ុន្តែបើមិនទិញវិញ នោះអ្នកលក់អាចនឹងសម្ដែងទឹកមុខមិនពេញចិត្ត។ ទំនិញដូចជាខោអាវដែលលក់នៅតាមផ្សារ សឹងតែ ៥០ ភាគរយគឺមិនបានបិទផ្លាកតម្លៃនោះទេ ហើយបើគ្រាន់តែសួរតម្លៃទំនិញហើយដើរចេញ នោះកាន់តែធ្វើឲ្យអ្នកលក់មិនពេញចិត្ត។

Expressing thanks 1 — Cultural note

នៅប្រទេសកម្ពុជា កម្រមានការប្រារព្ធពិធីខួបកំណើតណាស់។ ប្រជាជនមួយចំនួនធំមិនទាំងចងចាំថ្ងៃកំណើតរបស់ខ្លួនឯងផង។ ប៉ុន្តែ សម័យបច្ចុប្បន្ន ថ្ងៃខួបកំណើតត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាថ្ងៃពិសេស និងត្រូវបានប្រារព្ធកាន់តែច្រើនឡើងៗ ដូច្នេះ ម្នាក់ៗត្រូវចងចាំនូវថ្ងៃកំណើតរបស់អ្នកដទៃកាន់តែច្រើនឡើង។ ជនជាតិខ្មែរប្រារព្ធពិធីខួបកំណើត ដោយការជួបជុំមិត្តភក្តិញ៉ាំអាហារពេលល្ងាចនិងមាននំខេក អាចមានការជូនកាដូ ឬក៏ចូលលុយគ្នាទិញនំខេករួចធ្វើឲ្យមានការភ្ញាក់ផ្អើលនៅកន្លែងធ្វើការ (មិនចាំបាច់មានកាដូទេ)។ យោបល់មួយចំនួនលើកឡើងថា នៅថ្ងៃខួបកំណើតរបស់ខ្លួន ជាជាងការទទួលយកអំណោយនិងសប្បាយរីករាយជាមួយមិត្តភក្តិ សាមីខ្លួនគួរតែសម្ដែងនូវសេចក្តីដឹងគុណ និងជូនអំណោយដល់មាតាដែលគាត់បានខិតខំបង្កើតរូបខ្លួននៅថ្ងៃនេះកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន។

Cutting One’s Finger (Sakanan) — 04

ចូលមកដល់រូបភាពទី ៤ នៅក្នុងរូបភាពទី ៤ យើងឃើញថា បុរសនោះ គាត់នៅតែសម្ដែងភាពឈឺចាប់របស់គាត់ ដោយគាត់បានបើកភ្នែកធំៗ មើលទៅលើដៃស្ដាំរបស់គាត់ ហើយគាត់នៅតែញេញធ្មេញដដែល ព្រោះថាការមុតនឹងកាំបិតគឺមានការឈឺចាប់ខ្លាំងណាស់ ដោយយើងឃើញថា នៅ ដៃស្ដាំរបស់គាត់ ដែលដាក់នៅចំពីមុខគាត់ គាត់បានលើកដៃស្ដាំដាក់នៅចំពីមុខគាត់ ហើយគាត់សម្លឹងមើល យើងឃើញថាដៃស្ដាំរបស់គាត់គឺមានហូរឈាមចេញមកយ៉ាងច្រើន អញ្ចឹងនៅពេលដែលយើងមុត ឬមានគ្រោះថ្នាក់ដោយសារការប៉ះពាល់របស់ស្រួចៗ ឬក៏របស់មុតដូចជាកាំបិត នោះឈាមនឹងហូរចេញមកក្រៅយ៉ាងច្រើន ដូច្នេះហើយធ្វើឲ្យយើងមានការឈឺចាប់និងមានរបួស អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពនេះ គាត់បានយកដៃឆ្វេងរបស់គាត់ចាប់កាន់ដៃស្ដាំ បាទ ចាប់កាន់កដៃដៃស្ដាំ ហើយលើកដៃនោះឡើង លើកដៃស្ដាំឡើង ហើយគាត់មើល យើងឃើញមានឈាមចេញពីម្រាមដៃនាង អញ្ចឹងម្រាមដៃរបស់យើងគឺមានម្រាមប្រាំ បាទ មានម្រាមមេដៃ ម្រាមចង្អុលដៃ ម្រាមដៃកណ្ដាល ម្រាមដៃនាង និងម្រាមកូនដៃ អញ្ចឹងគាត់មុត ម្រាមដែលគាត់មុតនេះ យើងឃើញថាឈាមបានហូរចេញពីម្រាមដៃនាងដែលនៅក្បែរកូនដៃ អញ្ចឹងម្រាមដៃនាងឈាមហូរចេញមក គឺហូរមកប្រឡាក់នឹងម្រាមដៃនាង ក៏ដូចជាម្រាមកូនដៃផងដែរ ព្រោះម្រាមដៃនាងនិងម្រាមកូនដៃគឺនៅជិតគ្នា បាទ ម្រាមទាំងពីរនេះគឺនៅជិតគ្នា ដូច្នេះហើយ នៅពេលដែលម្រាមដៃនាងមានឈាម វានឹងហូរមកប្រឡាក់ម្រាមដៃកូនដូចគ្នា។

Shopping For A T-Shirt (Sakanan) — 12

បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ១២ រូបភាពទី ១២ បន្ទាប់ពីបុរសម្នាក់នោះ គាត់បានលអាវហើយឆ្លុះកញ្ចក់រួចរាល់ហើយ អញ្ចឹងគាត់ពេញចិត្តនឹងអាវនោះ ដូច្នេះគាត់ក៏បានមកឲ្យមិត្តស្រីរបស់គាត់មើលម្ដងទៀតផងដែរ។ ដោយអាវនោះជាអាវរបស់មិត្តស្រីគាត់រើសឲ្យ ដូច្នេះនៅពេលដែលគាត់ល គាត់ក៏បានមកបង្ហាញខ្លួនឲ្យមិត្តស្រីរបស់គាត់ឃើញថាតើមិត្តស្រីរបស់គាត់ពេញចិត្តដែរឬទេ? អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពនេះ គាត់ក៏បានដើរមកច្រត់ចង្កេះខាងមុខមិត្តស្រីរបស់គាត់ ហើយញញឹមទៅកាន់មិត្តស្រីរបស់គាត់ ដើម្បីបង្ហាញខ្លួនថាតើអាវនោះសមដែរឬទេ? អញ្ចឹងមិត្តស្រីរបស់គាត់ក៏បានលើកដៃពីរឡើង ដោយដៃទាំងសងខាងរបស់មិត្តស្រីរបស់គាត់លើកឡើង ហើយទឹកមុខរបស់មិត្តស្រីរបស់គាត់គឺភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំង ព្រោះយើងឃើញថា អាវមួយនោះគឺសមនឹងខ្លួនរបស់បុរសម្នាក់នោះតែម្ដង គឺល្មម។ អញ្ចឹងនារីម្នាក់នោះ គាត់ក៏បានរំភើប ហើយក៏សប្បាយចិត្តយ៉ាងខ្លាំង ដោយសារតែគាត់អាចរើសអាវយឺតមួយ ដែលល្មមនឹងមិត្តប្រុសរបស់គាត់ អញ្ចឹងគាត់លើកដៃទាំងពីរឡើង ហើយសម្ដែងទឹកមុខភ្ញាក់ផ្អើល ដោយគាត់ពេញចិត្តអាវយឺតនោះយ៉ាងខ្លាំង ដូច្នេះពួកគេទាំងពីរនាក់គឺស្រឡាញ់អាវយឺតមួយនោះខ្លាំងណាស់ ដោយអាវយឺតមួយនោះគឺជាពណ៌ដែលមិត្តប្រុសរបស់គាត់ពេញចិត្ត ហើយល្មមនឹងមិត្តប្រុសគាត់តែម្ដង អញ្ចឹងបានន័យថានារីម្នាក់នោះ គឺគាត់ដឹងអំពីបុរសម្នាក់នោះថាតើទំហំខ្លួនគាត់ប៉ុណ្ណា ហើយគាត់ចូលចិត្តអ្វី ដូច្នេះទើបនារីម្នាក់នោះ គាត់បានយកអាវដែលល្មមនឹងខ្លួនបុរសម្នាក់នោះមកឲ្យបុរសម្នាក់នោះល។ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពទី ១២ គឺពួកគេទាំងពីរនាក់គឺចូលចិត្តអាវនោះយ៉ាងខ្លាំង។

Cutting One’s Finger (Sakanan) — 02

ចូលដល់រូបភាពទី ២ នៅក្នុងរូបភាពទី ២ យើងឃើញថាបុរសដដែល គាត់កំពុងតែនៅក្នុងផ្ទះបាយ ហើយចិតបន្លែដូចមុនអញ្ចឹង អញ្ចឹងគាត់ចិតការ៉ុតមួយចំណិតទៅមួយចំណិតតូចៗជាច្រើន ដាក់នៅលើតុ ក៏ប៉ុន្តែនៅក្នុងរូបភាពទី ២ នេះ យើងឃើញថាបុរសនោះបានបើកភ្នែកធំៗ ហើយញេញធ្មេញរបស់គាត់ចេញធ្មេញសស្ងាចតែម្ដង ព្រោះថាគាត់មានអារម្មណ៍ថា ហាក់ដូចជាឈឺយ៉ាងខ្លាំង ព្រោះនៅពេលដែលយើងឈឺ យើងនឹងបើកភ្នែកធំៗ ហើយញេញធ្មេញដើម្បីសម្ដែងអំពីការឈឺចាប់ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពនេះ គឺបុរសនោះ គាត់បានចិតបន្លែ ហើយគាត់ពុំបានយកចិត្តទុកដាក់ទៅនឹងការងាររបស់គាត់ដែលកំពុងធ្វើនោះទេ បាទ គាត់ពុំបានយកចិត្តទុកដាក់នោះទេ អញ្ចឹងហើយធ្វើឲ្យដៃឆ្វេងរបស់គាត់ដែលកាន់កាំបិតនោះ ចិតត្រូវនឹងដៃរបស់គាត់ អញ្ចឹងធ្វើឲ្យគាត់មុតដៃ បាទ អញ្ចឹងដៃស្ដាំរបស់គាត់ត្រូវបានមុតនឹងកាំបិត ដូច្នេះហើយធ្វើឲ្យគាត់មានការឈឺចាប់យ៉ាងខ្លាំង អញ្ចឹងនៅពេលដែលយើងកាន់កាំបិត ឬរបស់មុតស្រួចផ្សេងៗ យើងត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្នជាប់ជានិច្ច បាទ ព្រោះថាប្រសិនបើយើងមិនបានប្រុងប្រយ័ត្ននោះទេ កាំបិតឬរបស់មុតស្រួចផ្សេងៗ អាចនឹងមុតយើង[ជាយថាហេតុបាន] ព្រោះរបស់ស្រួចៗ និងកាំបិត គឺងាយនឹងមុតខ្លាំងណាស់ បាទ ងាយនឹងមុតខ្លាំងណាស់ ដូច្នេះយើងត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់បំផុត ដើម្បីឲ្យកុំឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ ព្រោះប្រសិនបើមុត ឬមានគ្រោះថ្នាក់ យើងអាចនឹងមានការឈឺចាប់ មានឈាមហូរ ក៏ដូចជាខាតពេលវេលានៅក្នុងការទៅមន្ទីរពេទ្យជាដើម ហើយខាតថវិកាក្នុងការព្យាបាលវា ដូច្នេះយើងត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្ននៅពេលដែលកាន់របស់ស្រួចឬមុត ដូចជាកាំបិតនិងអំបែងជាដើម ដូចនៅក្នុងរូបភាពនេះ បុរសនេះ គាត់ពុំបានប្រយ័ត្ននៅក្នុងការចិតបន្លែនោះទេ ដូច្នេះហើយ បានធ្វើឲ្យកាំបិតរបស់គាត់មុតដៃស្ដាំរបស់គាត់ ដែលធ្វើឲ្យគាត់មានការឈឺចាប់យ៉ាងខ្លាំង។

Cutting One’s Finger (Sakanan) — 03

ចូលមកដល់រូបភាពទី ៣ នៅក្នុងរូបភាពទី ៣ យើងឃើញថា បន្ទាប់ពីគាត់បានចិតបន្លែ ហើយកាំបិតរបស់គាត់មុតដៃស្ដាំរបស់គាត់ហើយ បុរសនោះបានសម្ដែងនូវការឈឺចាប់ ដោយទឹកមុខរបស់គាត់គឺញេញធ្មេញ ហើយភ្នែករបស់គាត់សម្លឹងទៅដៃស្ដាំរបស់គាត់ យើងឃើញនៅក្នុងរូបភាពនេះ គាត់បានយកដៃឆ្វេងរបស់គាត់ចាប់ដៃស្ដាំឡើង បាទ យកដៃឆ្វេងរបស់គាត់ចាប់ដៃស្ដាំឡើង ហើយយកមកមើល អញ្ចឹងគាត់ចាប់ដៃស្ដាំឡើងបែបនេះ គឺដើម្បីយកមកមើលមុខរបួស បាទ គាត់មើលមុខរបួសដែលមុតនឹងកាំបិត អញ្ចឹងកន្លែងដែលមុត ឬក៏កន្លែងដែលមានគ្រោះថ្នាក់ ឬយើងហៅថាមុខរបួស ដូច្នេះហើយមុខរបួសដែលមុតដោយកាំបិត ឬមុតដោយរបស់ស្រួចផ្សេងៗ តែងតែមានសភាពមានហូរឈាមហើយនិងឈឺចាប់ អញ្ចឹងគាត់បានមើលមុខរបួសគាត់ តើមុខរបួសគាត់ធ្ងន់ធ្ងរដែរឬទេ ដូច្នេះហើយទើបគាត់ចាប់យកដៃឆ្វេង ចាប់ដៃស្ដាំឡើងខ្ពស់បន្តិចដើម្បីយកមកមើល ហើយនៅក្នុងអាការៈបែបនេះគឺគាត់សម្ដែងនៅការឈឺចាប់ចំពោះដៃរបស់គាត់ ដែលបានមុតកាំបិតយ៉ាងខ្លាំង យើងឃើញថា បន្ទាប់ពីមុតដៃហើយ បុរសនោះបានទុកកាំបិតចុះនៅលើតុ អញ្ចឹងគាត់បានទុកកាំបិតចុះនៅលើតុ ហើយគាត់បានមើលដៃរបស់គាត់ យើងឃើញបន្លែនិងកាំបិតនៅលើតុរាយប៉ាយតែម្ដង បានន័យថាបុរសនោះគាត់ស្លន់ស្លោ ឬគឺគាត់ភ័យ អញ្ចឹងហើយគាត់ពុំបានរៀបចំឲ្យមានសណ្ដាប់ធ្នាប់នោះទេ ដោយសារតែគាត់មុតដៃ បាទ អញ្ចឹងនៅក្នុងការទុកដាក់របស់ស្រួចៗឬក៏មុត យើងត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្នផងដែរ ព្រោះប្រសិនបើយើងទុកមិនមានសណ្ដាប់ធ្នាប់នោះទេ យើងអាចប៉ះរបស់នោះដោយចៃដន្យ អញ្ចឹងនៅពេលដែលយើងប៉ះនូវរបស់នោះដោយចៃដន្យ យើងអាចនឹងមានគ្រោះថ្នាក់ដោយសារតែរបស់នោះម្ដងទៀត ដូច្នេះដូចជានៅក្នុងរូបភាពនេះ ប្រសិនបើគាត់ដាក់ដៃទៅលើតុវិញ នោះគាត់នឹងមុតកាំបិតម្ដងទៀតជាក់ជាមិនខាន ដោយសារតែគាត់ទុករបស់ឬក៏ទុកកាំបិតរបស់គាត់ មិនមានសណ្ដាប់ធ្នាប់ ឬក៏មិនបានទុកដោយមានការប្រុងប្រយ័ត្ន នៅពេលដែលគាត់មុតដៃម្ដងហើយ។

Khmer New Year (Sakanan) — 09

នៅក្នុងរូបភាពទី ៩ នៅក្នុងរូបភាពទី ៩ បន្ទាប់ពីការធ្វើពិធីស្រង់ព្រះហើយ បាទ ពិធីស្រង់ព្រះ បន្ទាប់ពីធ្វើហើយ គឺឪពុកម្ដាយ ឬក៏ជីដូនជីតា គាត់តែងតែឲ្យពរទៅដល់កូនចៅឲ្យបានសុខសប្បាយ និងមានសេចក្តីសុខ។ បន្ទាប់មក បន្ទាប់ពីការធ្វើពិធីស្រង់ព្រះហើយ គ្រួសារខ្មែរតែងតែអង្គុយញ៉ាំបាយជុំគ្នា។ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពទី ៩ នេះ គឺយើងឃើញថា គ្រួសារនោះ គាត់កំពុងតែអង្គុយញ៉ាំបាយជុំគ្នា ដោយទម្លាប់នៅក្នុងគ្រួសារខ្មែរ ឬក៏នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ការញ៉ាំអាហារជុំគ្នាពេលល្ងាច ឬក៏ពេលថ្ងៃត្រង់ គឺយើងពុំប្រើប្រាស់តុនោះទេ គឺយើងក្រាលកន្ទេល អញ្ចឹងយើងញ៉ាំបាយនៅលើកន្ទេល ឬក៏កម្រាលមួយ ព្រោះថាជាទម្លាប់តាំងពីដើម គឺយើងប្រើប្រាស់កន្ទេលបែបនេះតែម្ដង។ អញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពនេះយើងឃើញថាគ្រួសារនោះ គាត់បានក្រាលកន្ទេលមួយ ដោយមានម្ហូបនៅលើកន្ទេលនោះជាច្រើន មានដូចជា យើងឃើញដូចជាត្រី និងបន្លែ ត្រីគឺយើងដាក់នៅក្នុងចានរាបឬក៏ចានពងក្រពើមួយ បន្លែគឺដាក់នៅក្នុងចានទាបតូចៗ ចំនួនពីរ ហើយយើងឃើញមានទឹកសម្លដែលដាក់នៅក្នុងចានគោម អញ្ចឹងម្ហូបទាំងអស់គឺយើងដាក់នៅកណ្ដាល ពួកគាត់បានដាក់ម្ហូបទាំងអស់នៅកណ្ដាល ហើយមនុស្ស[ដែល]នៅក្នុងគ្រួសារនោះ គាត់បានអង្គុយជុំវិញម្ហូបនោះដើម្បីញ៉ាំបាយជាមួយនឹងម្ហូប យើងឃើញថា មនុស្ស[នីមួយៗ] គ្រួសារនីមួយៗ សមាជិកនីមួយៗ គាត់បានកាន់ចានបាយឡើង ហើយគាត់ក៏បានចាប់ចង្កឹះឬក៏ស្លាបព្រា ដើម្បីដួសបាយញ៉ាំជាមួយនឹងម្ហូប អញ្ចឹងជាទូទៅនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីរក្សាសុជីវធម៌ និងគេហៅថា ដើម្បីរក្សាសីលធម៌ ការញ៉ាំបាយ គឺត្រូវឲ្យមនុស្សចាស់គាត់លូកមុន។ អញ្ចឹងម្ហូប ទោះបីជាយើងឃ្លានយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រសិនបើយើងញ៉ាំជាមួយមនុស្សចាស់ យើងមិនត្រូវញ៉ាំមុនមនុស្សចាស់នោះទេ គឺត្រូវឲ្យមនុស្សចាស់ គាត់លូកម្ហូបមុន ឬក៏គាត់ដួសម្ហូបយកមកពិសាមុន ទើបយើងអាចញ៉ាំបានតាមក្រោយ ធ្វើដូច្នេះ គឺសម្ដែងនូវការគោរពដល់គាត់ អញ្ចឹងយើងគោរពមនុស្សចាស់ ដូច្នេះយើងត្រូវតែពិសាអាហារឬក៏ញ៉ាំអាហារក្រោយគាត់។ អញ្ចឹងត្រូវឲ្យមនុស្សចាស់ពិសាអាហារមុន។ នៅពេលដែលក្មេងគេហៅថាញ៉ាំ ចំណែក[...] និយាយជាមួយមនុស្សចាស់យើងហៅថាពិសាឬក៏ហូប។ ហូបគឺប្រើចំពោះមនុស្សដែលអាយុបងយើងតិចៗ ឬក៏បងយើងបន្តិច ចំណែកឯពិសា គឺយើងប្រើជាមួយមនុស្សចាស់ ជាមួយឪពុកម្ដាយឬក៏ជីដូនជីតា អញ្ចឹងគឺយើងហៅពិសា គឺវាគួរសមជាងហូប។